Od września rozpocznie się walka o klientów bankowych

To już ostatnia prosta w procesie wdrażania PSD2. Dyrektywa, która otwiera rynek finansowy dla podmiotów innych niż banki, wkracza w fazę realizacji. Od połowy marca banki udostępnić swoje interfejsy do testów, a najpóźniej we wrześniu otworzą je zgodnie z obowiązującymi standardami technicznymi. To oznacza, że za kilka miesięcy klienci banków będą mieli do dyspozycji znacznie więcej różnego typu usług płatniczych i finansowych. Banki muszą więc przygotować się na ostrą walkę o dotychczasowych klientów. I to nie tylko z bezpośrednimi rywalami, lecz również z firmami, które dotąd działały w innych obszarach.

Dyrektywa PSD2 ma z założenia zmienić rynek usług finansowych w kierunku otwartej bankowości, czyli produktów i usług opartych na otwartych interfejsach programistycznych (open API). W obszarach do tej pory zarezerwowanych dla banków będą mogły działać fintechy oraz inne firmy, których działalność nie była związana z usługami finansowymi. Zaliczają się do nich także giganci technologiczni, tacy jak Facebook czy Google.

Podmioty te, nazywane TPP (third party providers), zyskają dostęp do informacji o rachunkach bankowych klientów, np. do historii transakcji, oraz możliwość inicjowania płatności z tego rachunku. Do tego oczywiście będzie niezbędna zgoda klienta. Jak podkreślają eksperci KPMG, w konsekwencji zmian w kolejnych latach wokół banków powstanie ekosystem różnych podmiotów oferujących nowe rozwiązania finansowe dla użytkowników.

PSD2 formalnie weszła w życie w styczniu 2018 roku. Polska ustawa, implementująca unijne przepisy, zaczęła obowiązywać od połowy roku. Zgodnie z dyrektywą banki w połowie marca udostępniły środowiska testowe przygotowane dla TPP. Podmioty trzecie mogą teraz sprawdzać funkcjonalność API i działanie swoich nowych usług. Banki będą miały czas na wprowadzenie ewentualnych poprawek do API do połowy września 2019 roku. To będzie punkt zwrotny – wtedy TPP uzyskają realną możliwość wglądu w konta bankowe i oferowania usług płatniczych.

Udostępnienie interfejsów wymagało od banków dostosowania ich systemów IT. To tym bardziej istotne, że dużym wyzwaniem pozostaje kwestia zachowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Interfejsy banków muszą być odpowiednio zabezpieczone, tak by komunikacja na linii bank – TPP była efektywna a zarazem poufna.

Przedstawiciele banków badani przez KPMG i ZBP (raport „PSD2 i Open Banking. Rewolucja czy ewolucja?”) wskazują, że kwestie bezpieczeństwa w kontekście nowych przepisów budzą ich obawy. Blisko połowa przyznała, że obawia się wycieku danych klientów w związku z udostępnianiem ich TPP. 56 proc. z kolei uważa, że podmioty te nie będą w stanie chronić tych danych tak dobrze jak banki. Blisko 40 proc. obawia się naruszenia tajemnicy bankowej, którą – zgodnie z przepisami – TPP również będą zobowiązane. Eksperci przestrzegają, że nowe możliwości dla podmiotów trzecich mogą oznaczać również nowe możliwości dla cyberprzestępców.

Co na to banki?

Większość banków pracuje nad interfejsem API i dostosowaniem infrastruktury IT. To pierwszy etap zmian tych instytucjach w związku z wdrożeniem nowych przepisów – podkreślają eksperci KPMG i ZBP. Kolejny będzie polegać na szukaniu sposobów na wykorzystanie możliwości, jakie daje PSD2. W trzecim etapie banki będą pracować nad nowymi rozwiązaniami, które pozwolą im przyciągać nowych i zatrzymać dotychczasowych klientów. Natomiast czwarty etap to będzie wdrożenie opartego o analitykę danych modelu bank-as-a-service. Każdy z nich oznacza dla instytucji finansowych dalszą transformację cyfrową. 

Inwestycje z tym związane to konieczność wymagana nie tylko przepisami, lecz również zaostrzającą się konkurencją. Rywalami banków będą przede wszystkim inne banki, przynajmniej w pierwszych miesiącach po wdrożeniu dyrektywy – tego spodziewa się największa grupa badanych przez KPMG i ZBP przedstawicieli banków. W kolejnych latach groźniejsza stanie się konkurencja ze strony firm technologicznych, fintechów i bigtechów, czyli największe koncerny technologiczne (Google, Amazon, Apple czy Facebook). Te ostatnie podmioty mają zdecydowaną przewagę w postaci ogromnego doświadczenia w zakresie udostępniania klientom prostych, intuicyjnych usług, budowania user experience i zbierania cennych informacji o klientach.

Więcej szans?

Przedstawiciele banków są zgodni, że wejście w życie PSD2 przyczyni się do znaczących zmian w sektorze finansowym, a także zaowocuje rozwojem wielu innowacyjnych usług i produktów finansowych, również w samych bankach. Podobnego zdania są przedstawiciele firm należących do kategorii TPP. Jednak w ocenie tego, czy nowe przepisy będą miały pozytywny, czy negatywny wpływ na banki, zdania są bardziej podzielone. 40 proc. przedstawicieli banków uważa, że to będzie szansa dla banków, a 44 proc. widzi w tym zagrożenie – wynika z badania KPMG i ZBP.

Jak podkreślali w ubiegłorocznym raporcie eksperci Deloitte, banki, które dobrze wykorzystają możliwości dane przez PSD2, mogą przejąć od swoich rywali ponad 5 mln klientów. To osoby, które dziś korzystają przede wszystkim z tradycyjnych kanałów, lecz chętnie zostaliby użytkownikami bankowości internetowej i mobilnej, gdyby były one mniej kłopotliwe.

Otwarta bankowość to także szansa na poprawę jakości obsługi klientów. Dla firm spoza sektora bankowego oznacza zaś nowe możliwości oferowania usług finansowych.

Klienci na razie nieufni

Sektor płatniczy w Polsce należy do najnowocześniejszych i najbardziej zaawansowanych technologicznie w Europie. Mimo dużej otwartości na nowinki z obszaru finansów, Polacy wciąż są jednak przywiązani do tradycyjnych banków. Według KPMG i ZBP ufa im 41 proc. Polaków. Wysoko na tej liście znalazły się również Google (38 proc.) i Facebook (22 proc.). Jednak ten wskaźnik nie przełożył się na deklaracje gotowości przekazania tym podmiotom historii transakcji czy danych dostępowych do konta. Zapytani o to, z czyich usług finansowych by skorzystali, badani wskazywali najczęściej banki (76 proc.). Google’a wybrałoby 27 proc. badanych, a Facebooka – 19 proc. Blisko połowa respondentów przyznała, że czułaby się niekomfortowo, dzieląc się informacjami o swoim rachunku z podmiotami innymi niż ich dotychczasowy bank.

Potwierdzają to także badania #finanseprzyszłosci, zrealizowane przez IBRIS dla Banku Millennium pod koniec 2017 roku. 76 proc. badanych nie jest skłonna udostępniać swoich danych osobowych usługodawcom pozabankowym, nawet jeżeli w zamian mogliby otrzymać bardziej atrakcyjną i lepiej dopasowaną do ich potrzeb ofertę usług finansowych.

PSD2 może jednak zmienić przyzwyczajenia konsumentów. Warunek jest taki, że nowe rozwiązania będą gwarantować bezpieczeństwo środków i transakcji. Wszystkie badania wskazują, że dla klientów jest to kluczowa kwestia. Respondenci są gotowi powierzać swoje pieniądze i dane instytucjom, które podlegają regulacjom i nadzorowi, czyli przede wszystkim bankom, również spółdzielczym.

Strach przed kradzieżą może także spowodować, że klienci szybciej przyzwyczają się do nowego rozwiązania, które zostanie wprowadzone przez PSD2. Chodzi o tzw. silne uwierzytelnianie. Od września br. klienci będą musieli użyć co najmniej dwóch niezależnych metod weryfikacji tożsamości, by dostać się na konto (np. haseł i biometrii).