Sejm pracuje nad kluczowymi zmianami dla ubezpieczycieli

Na ostatnim posiedzeniu Sejmu w połowie września posłowie rozpoczęli prace nad ustawą o dystrybucji ubezpieczeń. Po pierwszym czytaniu projekt nowych przepisów trafił do Komisji Finansów Publicznych. To jeden z ważniejszych dla branży aktów prawnych, który ma wdrożyć do polskiego prawa zapisy dyrektywy IDD, zawierającej szereg prokonsumenckich rozwiązań. Państwa członkowskie mają na to czas do 23 lutego 2018 roku. Co się zmieni dla klientów i pośredników?

Insurance Distribution Directive (IDD), czyli dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE, została przyjęta 20 stycznia 2016 roku. Jej celem jest przede wszystkim zwiększenie ochrony klientów ubezpieczycieli – będą oni otrzymywać więcej informacji o produkcie, który kupują, oraz o sprzedawcy polisy. Dyrektywa określa, czym jest dystrybucja ubezpieczeń i dystrybucja reasekuracji. Wskazuje też rodzaje działalności, które nie są uznawane za takie dystrybucje. Urzędnicy unijni proponują podział na brokerów i agentów ubezpieczeniowych (co w Polsce obowiązuje) z zastrzeżeniem, że obu tych funkcji nie wolno łączyć.

– Podmiotowy podział stanowi klasyczne ujęcie pośrednictwa ubezpieczeniowego, w którym czynności pośrednictwa mogą wykonywać jedynie podmioty zarejestrowane jako brokerzy lub agenci. Dodatkowo proponuje się, aby czynności agencyjne i działalność agencyjną, oprócz agentów ubezpieczeniowych, wykonywała również nowa kategoria podmiotów – agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające. Z kolei bezpośrednie wykonywanie przez zakład ubezpieczeń czynności związanych z dystrybucją ubezpieczeń będzie mogło być prowadzone poprzez uprawnionych przez zakłady ubezpieczeń pracowników – podkreślił podczas I czytania w Sejmie Piotr Nowak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.

Po pierwsze, interes klienta

Zgodnie z projektem nowych przepisów ubezpieczyciele mają umożliwić klientowi podjęcie świadomej decyzji o zakupie – dlatego na podstawie uzyskanych od niego informacji przed zawarciem umowy powinny zostać określone jego indywidualne potrzeby i wymagania, a następnie wydana rekomendacja. Od tego agenci będą rozpoczynać obsługę klienta. Dodatkowo dystrybutorzy będą musieli sprzedać mu produkt najlepiej dopasowany do jego potrzeb, nawet jeśli z ich punktu widzenia bardziej opłacalna byłaby sprzedaż innej polisy.

Eksperci prognozują, że przestawienie się z prostej sprzedaży na model bardziej doradczy może spowodować trudności dla najmniejszych podmiotów. Dlatego jedną z konsekwencji ustawy może być wzmożona konsolidacja.

Pośrednicy będą także mieli obowiązek przekazania klientowi obiektywnych informacji o umowie ubezpieczenia. W produktach majątkowych będą to formularze, w których zawarte będą m.in. opis ochrony ubezpieczeniowej, sposobu opłacania składek czy zgłoszenia roszczenia, obowiązków stron umowy, możliwości rozwiązania umowy.

Ustawa wprowadzi także obowiązek informowania klienta na temat samego dystrybutora ubezpieczeń – np. czy jest to broker, agent czy pracownik zakładu ubezpieczeń, i o tym, jaki jest charakter wynagrodzenia otrzymywanego za sprzedaż danego produktu. Dzięki temu klient dowie się, jaki stosunek łączy pośrednika i zakład ubezpieczeń. Ministerstwo Finansów proponuje, by w przypadku polis na życie o charakterze inwestycyjnym klient był także informowany o kosztach dystrybucji oraz prowizji (przedstawianych jako ich udział w sumie składek ubezpieczenia).

– Zobowiązanie dystrybutorów ubezpieczeń do przedstawiania klientom informacji o wysokości kosztów dystrybucji oraz prowizji z umów ubezpieczenia o charakterze inwestycyjnym ma na celu zapobieganie zjawisku tzw. missellingu, czyli niewłaściwej sprzedaży, o której rozmawialiśmy również przy okazji poprzedniej ustawy. Taka informacja będzie stanowiła dla poszukującego ochrony ubezpieczeniowej całościowy obraz dotyczący kosztów związanych z umową ubezpieczenia o charakterze inwestycyjnym – wyjaśnił Piotr Nowak.

Zarówno informacje o dystrybutorze, jak i o umowie ubezpieczenia powinni zostać przekazane klientowi na papierze lub też innego trwałego nośnika, na życzenie klienta. Wszystkie informacje o charakterze marketingowym czy reklamowym mają być klientowi przekazywane nieodpłatnie, w sposób jasny, rzetelny i niewprowadzający w błąd.

Występujące w przeszłości nieprawidłowości skłoniły ustawodawcę do przyjęcia również regulacji dotyczących dystrybucji polis o charakterze inwestycyjnym. Projekt zakłada więc dodatkowe wymogi w zakresie sprzedaży krzyżowej, oceny odpowiedniości i stosowności, a także informacji przekazywanych klientom.

Nowe obowiązki dla pośredników i nadzoru

– Zgodnie z założeniami dyrektywy IDD klienci poszukujący ochrony ubezpieczeniowej powinni korzystać z ochrony na jednakowym poziomie, niezależnie od różnic między kanałami dystrybucji. Projekt ustawy w ślad za dyrektywą IDD obejmuje więc swym zakresem wszystkie podmioty prowadzące dystrybucję ubezpieczeń, niezależnie od kanału dystrybucji. Dystrybutorami ubezpieczeń będą zatem zarówno pośrednicy ubezpieczeniowi, jak i zakłady ubezpieczeń – wyjaśnił Piotr Nowak.

Przepisy zakładają także, że pośrednicy ubezpieczeniowi oraz pracownicy zakładów ubezpieczeń będą musieli ponownie przechodzić obowiązkowe szkolenia – w wymiarze 15 godzin rocznie. Mają one rozwijać odpowiednie kompetencje dystrybutorów i pomóc im utrzymać dobrą reputację i zdobywać nowe umiejętności zawodowe. Wiceminister finansów wyjaśnił w Sejmie, że w tym zakresie ustawa przewiduje okres przejściowy – przynajmniej jedno takie szkolenie musi się odbyć do końca 2019 roku oraz formę e-learningu.

Ustawodawca, projektując nowe przepisy, nie pominął Komisji Nadzoru Finansowego, która nabywa kolejne obowiązki. Wśród nich jest prowadzenie nowego rejestru pośredników ubezpieczeniowych – zrzeszającego zarówno agentów, jak i brokerów, rozszerzenie go o nowe dane oraz monitorowanie pojawiających się na rynku produktów ubezpieczeniowych.

KNF będzie też sprawować nadzór nad wszystkimi dystrybutorami ubezpieczeń, choć nadzór nad agentami będzie dzielić z zakładami ubezpieczeń.

– Do zakresu uprawnień organu nadzoru będzie również należeć stosowanie przewidzianych sankcji administracyjnych w razie uchybienia obowiązkom określonym w ustawie. Organ nadzoru będzie uprawniony m.in. do wydania publicznego oświadczenia wskazującego odpowiedzialnego dystrybutora oraz charakter naruszenia, nałożenia kary pieniężnej czy wykreślenia z rejestru pośrednika ubezpieczeniowego dokonującego naruszenia prawa – wyjaśnił Piotr Nowak.

Ustawa przewiduje kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 m.in. za działalność agencyjną wykonywaną z naruszeniem nowych wymogów czy za wykonywanie czynności agenta bez upoważnienia.

Podczas I czytania w Sejmie posłowie wszystkich partii opowiedzieli się za skierowaniem projektu do dalszych prac w komisjach sejmowych. Procedowane przepisy mają zastąpić istniejącą ustawę z 2003 roku o pośrednictwie ubezpieczeniowym.